Χειριστικός είναι και όχι ευγενικός απέναντί σου. Δες πώς θα το καταλάβεις
Μπορεί στον τίτλο του συγκεκριμένου άρθρου να μιλάμε για συντρόφους αλλά στην πραγματικότητα χειριστικός μπορεί να είναι ο οποιοσδήποτε απέναντί σου. Ένας συνάδελφος, ο κολλητός ακόμη και ένας από τους γονείς σου.
Πώς καταλαβαίνουμε ότι κάποιος είναι χειριστικός;
#1 Είναι μονίμως το θύμα
Μήπως ξέρεις κάποιον που μονίμως έχει τον ρόλο του θύματος; Μήπως σε κάθε ιστορία που σου διηγείται, κάποιος άλλος είναι ο «κακός» της ιστορίας; Στην περίπτωση αυτή, δεν μπορείς παρά να νιώσεις άσχημα για ένα «δικό σου» άτομο που υποφέρει. Προφανώς, σε κάποιες περιπτώσεις αυτό μπορεί να ισχύει. Σε κάποιες άλλες, πάλι, το άτομο αυτό μπορεί να θέλει να σε κάνει να το λυπηθείς. Με τον τρόπο αυτό μπορεί να πάρει αυτό που θέλει από σένα με μεγαλύτερη ευκολία.
Ένα μοτίβο χρειάζεται χρόνο για να αποκαλυφθεί. Αυτό σημαίνει ότι δεν είναι πάντα εύκολο να αναγνωρίσεις από την αρχή έναν χειριστικό άνθρωπο που «σου κάνει τον καλό». Δώσε χρόνο στον εαυτό σου και στις σχέσεις σου.
#2 Είναι «ορθάνοιχτο» βιβλίο
Μπορεί να λέμε ότι η ειλικρίνεια είναι ένα χαρακτηριστικό που όλοι εκτιμάμε, αλλά πόσο συχνά στη ζωή σου συναναστρέφεσαι με ανθρώπους που είναι πραγματικά «βιβλίο ανοιχτό»; Όταν, λοιπόν, συναντάς έναν άνθρωπο που μοιάζει να σε εμπιστεύεται απόλυτα και δεν διστάζει να μοιραστεί μαζί σου προσωπικές ιστορίες, νιώθεις ξεχωριστός και ασφαλής να πράξεις το ίδιο. Αν, όμως, ο άνθρωπος που έχεις απέναντί σου είναι χειριστικός, τότε μπορεί να χρησιμοποιήσει εναντίον σου τις προσωπικές πληροφορίες που έχεις μοιραστεί μαζί του. Έχε, λοιπόν, στο νου σου ότι κάποια πράγματα δεν λέγονται στις πρώτες συζητήσεις.
#3 Δεν διαφωνείτε σχεδόν ποτέ
Υπάρχουν φορές που γνωρίζεις ανθρώπους με τους οποίους ταιριάζεις απόλυτα. Καταλαβαίνουν ακριβώς αυτό που λες, χωρίς να χρειάζονται επιπλέον εξηγήσεις, συμφωνούν με όσα λες, γελάνε με κάθε σου αστείο. Σε γενικές γραμμές εκπέμπετε στο ίδιο μήκος κύματος. Τα στοιχεία αυτά είναι εξαιρετικά σε μια φιλία και θες τέτοιους ανθρώπους στη ζωή σου. Ωστόσο, υπάρχουν κι εκείνοι που θα προσπαθήσουν να… σε έχουν με το μέρος τους, που θέλουν να σε κάνουν να πιστέψεις ότι είστε φίλοι, ώστε να μπορούν πιο εύκολα να επηρεάσουν τις πράξεις σου, όταν χρειαστεί.
#4 Δεν σε αφήνει ποτέ αβοήθητη
Μπορεί αυτό να μοιάζει με ένα θετικό χαρακτηριστικό, αλλά πριν εμπιστευτείς ολοκληρωτικά έναν άνθρωπο, έχε στο νου σου ότι αυτός που θέλει πραγματικά να σε βοηθήσει δεν ζητάει ανταλλάγματα. Ένας χειριστικός άνθρωπος θα φροντίσει να εκμεταλλευτεί προς όφελός του τη λεγόμενη «αρχή της αμοιβαιότητας», την τάση που έχουμε οι άνθρωποι να αισθανόμαστε υποχρέωση να ανταποδώσουμε μια καλή πράξη. Με άλλα λόγια, θα προσφερθεί να βοηθήσει, προκειμένου να νιώσεις υπόχρεος απέναντί του.
Μπορεί ένας χειριστικός άνθρωπος να αλλάξει;
Αν και πολλοί ερευνητές θεωρούν την ψυχοπάθεια, τον ναρκισσισμό και τον μακιαβελισμό τρία ξεχωριστά γνωρίσματα με αλληλεπικαλυπτόμενα χαρακτηριστικά, άλλοι πιστεύουν ότι τα κοινά στοιχεία υποδηλώνουν μια υποκείμενη δομή προσωπικότητας που δεν έχει ακόμη πλήρως κατανοηθεί.
Τα χαρακτηριστικά αυτά της Σκοτεινής Τριάδας, όταν εμφανίζονται σε επίπεδο που δεν πληροί τα κριτήρια της διαταραχής προσωπικότητας, αποτελούν κομμάτια της προσωπικότητας των ανθρώπων.
Οι άνθρωποι με αυτά τα χαρακτηριστικά δύσκολα αλλάζουν, καθώς έχουν γίνει ένα με την προσωπικότητά τους. Σπάνια αποζητούν θεραπεία, καθώς τα χαρακτηριστικά αυτά δεν ενοχλούν καθόλου το υποκειμενικό τους συναίσθημα. Θα αναζητήσουν θεραπεία μόνο αν δημιουργούνται πολύ έντονα προβλήματα στις σχέσεις τους με σημαντικούς ανθρώπους της ζωής τους.
Επίσης, κάτω απο τις μορφές αυτές συμπεριφοράς που επιδεικνύουν κρύβεται συχνά μια εύθραυστη αυτοεικόνα, με πολλά αρνητικά χαρακτηριστικά. Οι συμπεριφορές αυτές γίνονται άμυνα απέναντι σε ένα εσωτερικό συναίσθημα κατωτερότητας, ώστε να αποδείξουν σε όλους και στον εαυτό τους πόσο αξίζουν, χρησιμοποιώντας κάθε μέσο.
Η εξάσκηση βοηθά
Προηγούμενη έρευνα από τον Hudson και άλλους ψυχολόγους είχε δείξει ότι οι άνθρωποι που εργάστηκαν πραγματικά να αλλάξουν πτυχές της προσωπικότητάς τους, σε πολλές περιπτώσεις τα κατάφεραν. Από τη μελέτη αυτή προέκυψε μια λίστα προκλήσεων-δραστηριοτήτων που μπορούν να αναλάβουν οι άνθρωποι για να αλλάξουν έναν από τους λεγόμενους «Πέντε Μεγάλους Παράγοντες – Big Five» της προσωπικότητας (εξωστρέφεια, προσήνεια, ευσυνειδησία, συναισθηματική σταθερότητα και πνευματική καλλιέργεια ή δεκτικότητα σε εμπειρίες). Για να βελτιωθεί η εξωστρέφεια, λόγου χάρη, μια πρόκληση ήταν το να συστηθούν σε κάποιον άγνωστο. «Το “faking it until you make it” φαίνεται να είναι μια βιώσιμη στρατηγική για την αλλαγή της προσωπικότητας», είχε δηλώσει σε συνέντευξή του ο Hudson.
Στην πρόσφατη μελέτη, ο Hudson θέλησε να εξετάσει αν η αλλαγή οποιουδήποτε από τους «Big Five» παράγοντες, θα μπορούσε να… μειώσει τον μακιαβελισμό, τον ναρκισσισμό ή την ψυχοπάθεια. Τελικά, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι μόνο οι δραστηριότητες που στοχεύουν στην προσήνεια (agreeableness) μείωναν και τα τρία χαρακτηριστικά της Σκοτεινής Τριάδας.